Có thể bạn đã từng nghe nói về câu chuyện Chevrolet gặp vấn đề tiếp thị ô tô Chevy Nova ở Mỹ Latinh. Bởi lẽ “No va” có nghĩa là “không đi được” trong tiếng Tây Ban Nha, khiến khách hàng ở thị trường Mỹ La-tinh xa lánh chiếc xe, buộc Chevrolet ngượng ngùng rút sản phẩm khỏi thị trường.
Tai nạn trên của Chevrolet thường được lấy làm ví dụ về việc một thông điệp rất hay có thể bị hiểu sai như thế nào khi được dịch sang một ngôn ngữ khác. Có hàng ngàn nguồn thông tin nói về ví dụ này trên Internet, và ví dụ về Nova luôn được đề cập trong các giáo trình, cũng như các bài thuyết trình về sự khác biệt văn hóa và lĩnh vực quảng cáo.
Nhưng vấn đề là ở chỗ: Câu chuyện này chưa từng xảy ra. Thực tế, Chevrolet đã kinh doanh khá tốt với sản phẩm Nova ở Mỹ Latinh, thậm chí vượt quá kỳ vọng về doanh số bán hàng tại Venezuela. Câu chuyện của Chevy Nova chính là ví dụ điển hình về một “truyền thuyết thành thị”, một câu chuyện được kể đi kể lại nhiều lần đến nỗi mọi người tin là đúng, dù thực tế không phải như vậy.
Giống như hầu hết những truyền thuyết thành thị khác, có một số yếu tố sự thật trong câu chuyện (“no va” thực sự có nghĩa là “không đi được”), đủ thật để mọi người tin rằng cả câu chuyện là đúng. Và, giống như nhiều truyền thuyết, sự cuốn hút của câu chuyện nằm ở chỗ nó chỉ ra cái cách mà một thương hiệu lớn có thể bị đưa ra làm trò cười bởi những sai lầm ngốc ngếch.
Thậm chí nếu bạn không thể chứng thực hay bác bỏ những câu chuyện bằng cách nhìn vào lịch sử, bạn vẫn có thể nhận thấy một số vấn đề không hợp lý nếu bạn hiểu được tiếng Tây Ban Nha tốt hơn so với những người lan truyền câu chuyện. Để bắt đầu, “nova” và no va” không được phát âm giống nhau và không có khả năng bị nhầm lẫn, cũng như “carpet” và “car pet” không có khả năng bị nhầm lẫn trong tiếng Anh. Ngoài ra, “no va” trong tiếng Tây Ban Nha sẽ là một cách miêu tả vụng về một chiếc xe không hoạt động được (nonfunctioning car) (no funciona, có thể sẽ phù hợp hơn), cũng giống như trong tiếng Anh chúng ta sẽ thường nói “nó không chạy” hơn là “nó không đi. ”
Ngoài ra, như trong tiếng Anh, nova khi được sử dụng trong một tên thương hiệu có thể truyền đạt cảm giác mới mẻ. Thậm chí có một thương hiệu xăng Mexico hoạt động với cái tên này, vì vậy nó có vẻ không phải là một cái tên có thể làm hỏng một chiếc xe ô tô.
Khi phân tích câu chuyện một cách logic, ta cũng có thể thấy nó khó xảy ra: Một công ty lớn như General Motors, với đội ngũ giám đốc marketing và các nhân viên khác cùng với các mối quan hệ trên toàn thế giới, luôn được tin rằng sẽ không thể không biết được ý nghĩa tiêu cực của một tên thương hiệu. Trên thực tế, theo một nhà phân tích marketing (Cecelia Bouleau, trích dẫn trong tạp chí Kinh Doanh Mexico), các marketer của GM đã thảo luận về khả năng gây nhầm lẫn của cái tên tên, nhưng “họ vẫn giữ cái tên và nó được bán rất tốt…. Tôi nghĩ rằng từ đó khi được đưa vào và dịch sang ngôn ngữ khác sẽ được hiểu là ‘mới mẻ’ – như trong bossa nova – và như vậy, những chỉ trích trên là không hợp lý “.
GM, tất nhiên, không phải là công ty duy nhất được cho rằng là đã tạo ra những sai lầm quảng cáo ngớ ngẩn bằng tiếng Tây Ban Nha. Nhưng khi xem xét kỹ hơn, có thể thấy rất nhiều trong số các câu chuyện này là bất hợp lý và khó có khả năng xảy ra, cũng giống như câu chuyện của GM vừa nêu trên.
Dưới đây là một số những câu chuyện đang lưu hành về quảng cáo hay tiếp thị sai lầm trong ngôn ngữ Tây Ban Nha. Thật không may, mặc dù trong số này, nhiều câu chuyện khó có khả năng xả ra (vì các công ty lớn sẽ kiểm tra mọi chiến dịch quảng cáo hoặc tên sản phẩm với người bản xứ trước khi sử dụng nó) và có lẽ chúng chỉ là truyền thuyết thành thị, nhưng phần lớn rất khó để chứng minh hay bác bỏ chúng hoàn toàn. Nếu bạn có thể tìm thấy một poster quảng cáo hoặc một cái gì đó tương tự có thể chứng thực câu chuyện trên, xin vui lòng liên hệ với tôi.
Câu chuyện của Bút Vulgar
Câu chuyện: Parker Pen có ý định sử dụng khẩu hiệu “Nó sẽ không rỉ mực trong túi bạn và khiến bạn xấu hổ” để nhấn mạnh chiếc bút của mình sẽ không bị rò rỉ, và dịch nó thành “no manchará tu bolsillo, ni te embarazará.” Nhưng “embarazar” có nghĩa là “có thai” chứ không phải “xấu hổ”. Vì vậy, slogan này được hiểu là “nó sẽ không rỉ mực trong túi bạn và làm bạn có thai”.
Nhận xét: Bất cứ ai biết nhiều về Tây Ban Nha sẽ biết ngay về sai lầm thường gặp về nghĩa của từ embarazada (“mang thai”) với “xấu hổ.” Đối với một chuyên gia, để dịch sai như thế này là điều rất khó xảy ra.
Nhầm loại sữa
Câu chuyện: Phiên bản tiếng Tây Ban Nha của chiến dịch “Got Milk?” đã sử dụng “¿Tienes leche?” có thể được hiểu như là “Bạn đang cho con bú?”
Bình luận: Sự nhầm lẫn này có thể xảy ra nhưng chưa từng được xác minh. Nhiều chiến dịch quảng cáo tương tự được thực hiện ở địa phương, sai lầm như vậy cũng là dễ hiểu.
Mở sai
Câu chuyện: Coors đã dịch khẩu hiệu “Mở nắp ra” theo cách thường được hiểu như một câu tiếng lóng “bị tiêu chảy.”
Nhận xét: Các báo cáo đưa ra thông tin khác nhau về việc Coors sử dụng cụm từ “suéltalo con Coors” (nghĩa đen, “để nó mở ra với Coors”) hoặc “suéltate con Coors” (nghĩa đen, “giải phóng cơ thể bạn với Coors”). Chính việc các nguồn tin không đồng nhất càng làm chúng ta khó tin được rằng sai lầm dịch thuật này có thể xảy ra.
Cà phê không-càphê
Câu chuyện: Nestlé không thể bán cà phê hòa tan Nescafé ở Mỹ Latin vì cái tên này được hiểu là “No es café” hay “Nó không phải là cà phê.”
Nhận xét: Không giống như hầu hết các trường hợp khác, sự hiểu nhầm này hoàn toàn sai. Nestlé không chỉ bán cà phê hòa tan dưới cái tên đó ở Tây Ban Nha và Mỹ Latin, mà các cửa hàng cà phê của họ cũng được hoạt động với cái tên đó. Ngoài ra, vì phụ âm thường được phát âm mềm hơn trong tiếng Tây Ban Nha, nên nguyên âm thường rất rõ ràng, vì vậy nes là không được nhầm lẫn với no es.
Cảm xúc đặt nhầm chỗ
Câu chuyện: Slogan cho thương hiệu gà Frank Perdue, “Cần một người đàn ông mạnh mẽ để làm thịt gà mềm” được dịch tương đương với “Cần một người đàn ông khêu gợi để làm một con gà trở nên đáng yêu.”
Nhận xét: Cũng giống như “tender” (làm mềm ra), Tierno có thể có nghĩa là “mềm” hay “đáng yêu, trìu mến”.Các nguồn tin về cụm từ chính xác được dịch ra từ “a strong man” là không thống nhất, trong đó có 1 nguồn tin cho rằng cụm từ này được dịch ra là un tipo duro (nghĩa đen, “a hard chap”), cực kỳ khó có khả năng xảy ra.
Nguồn: About Education.
